Special and creative dedications
What happens to me during a HA!Man performance (Jackie Said, Johannesburg)| 221022
I experience sensations of different colours and changes in the temperature of my body. Impulses which ask me to move my limbs. Emotions which flow from contentment to discomfort, tears of joy, sadness, longing and love. The excitement of the anticipation of the next moment, what it will bring, and the magic of allowing that moment to open inside me and expand into full presence. It's coming home, to music, to life itself and all it offers.
so different
(Charissa Delphi, Somerset West) | 190222
It was so nice to have my heart touched by your gentleness and opennness and be met by artistic presence which seeks to find and unlock both the frozen and the hidden, to open wider which is willing and to sink into feeling..this way connection is fostered, firstly with self and then in it's nakedness with community.
So refreshing and different from the mainstream popular individualism with it's grabby sort of repetitive greed sacrificing the whole for the sake of one, this night it was the one uplifting the whole...the Art of Communion through visible sound
inspired
daughter (Lauren McGuire, Winslow, UK) | 180208
Dear Ha!Man, today my daughter had the privilege of participating in your show at Roseway Waldorf School. She has been looking forward to the show since last year when she heard that the older classes had seen you. She was so moved and inspired by the experience that this evening she re enacted the performance for her dad and brothers. She set up rows of chairs and created a stage space. She placed a guitar on stage and proceeded to entertain her audience with an improved set of percussion, song and strumming. In between musical moments she used gesture and short questions and anecdotes to draw the others in. I so wish I had filmed it so you could see for yourself how much you inspired her. The creativity, play filled learning and self expression she emulated is priceless. Thank you so much for the gift you gave her.
AHAsem ('n gedig
deur Steffie Betts, Durban) | 120217
inderdaad is ons,
modder aarde,
polsende genades,
onderaardse wortels
ratelende riviere
seesout salwings,
weerlose wiere,
die rots die stank
die vulkaniese walms van onse eie moeder aarde .....
modder aarde,
moeder waarde,
dank die vader,
jou se vader,
my se vader,
onse vaders ewige lewende kadawers
tussen hierdie spontane klawers
vir die oneindige misterie
van ons AHASem (asem)
hoe ik mij
verhoud tot het geniale werk van Francois le Roux (Joke Debaere, Belgie)
| 100723
Een viertal maand geleden leerde ik voor het eerst het werk van Francois le Roux kennen. Andy Fierens ( dichter en performer ) had me het voorstel aangeboden Francois te boeken, bij mij thuis. Een huiskamerconcert, door "een cellist die het klassieke circuit verlaten had, en nu de wereld rondrees om op te treden." Zo werd Francois le Roux door Andy genntroduceerd. Iemand die het klassieke circuit verlaten had à De woorden zinderden in mij na. Maakten iets in mij los. Een gevoel van herkenning, en nieuwsgierigheid.
Ik werkte op dat moment full time in een boekwinkel te Antwerpen. In 2001 ben ik afgestudeerd aan de theateracademie Maastricht. Na mijn studie heb ik een eigen gezelschap opgericht met Steve Aernouts (het Zesde Bedrijf). Dit pad heb ik in 2006 verlaten, om te gaan werken in à een boekwinkel. Ik heb 4 jaren les gegeven, poezie, theater, aan kinderen, volwassenen en tieners in West Vlaanderen en Antwerpen.
Na mijn studie voelde ik geen verlangen om te solliciteren bij regisseurs. Ik wou het zelf doen à alles zelf doen. Die het klassieke circuit verlaten heeft en nu de wereld rondreist à' Een eerste blijk van herkenning.
Mijn huiskamer in niet groot. Was het groot genoeg voor een concert? Ik schreef Francois een brief : er kunnen maximum 9 mensen komen kijken, is dat goed? Francois ging akkoord. Ook over de prijs kon onderhandeld worden, op integere wijze. In de weken die vooraf gingen aan het concert, surfte ik vaak op zijn site. Bij alles wat ik opende, filmpjes, foto's, dagboeken à voelde ik à het 'ha!' in mijn lichaam groeien. Ha! herkenning à ha! Opluchting. Wat een sterke man, dacht ik.
Die eerste weken van zijn werk leren kennen, kwamen er meer dan honderd intense herinneringen in mij boven. Herinneringen aan acts die ik op de toneelschool had gedaan, scenes die ik had geschreven, decors die ik had verzonnen, schaduwspelen die ik had gespeeld, filosofische essays die ik had geschreven, enzovoort enzovoort. De herinneringen waren zo levendig, zo aanwezig à Alsof zijn 'ha!', de kracht van zijn werk, het verleden opnieuw aanwezig maakte in het heden. Dit verbaasde mij. Maar nog meer voedde het mij. Waar was dit verleden? Het was niet weg, en toch was het er niet meer
Ik verlangde er intens naar, die weken, om de vruchtbare grond die ik mijn schrijven en performen had gecrederd, tijdens de toneelschool en daarna, opnieuw te bewandelen. Om verder te gaan à to take it further, further. Ik besefte ook dit : het heeft zin! Ja! Ha! Het heeft zin! Ik keek met bewondering naar de projecten die Francois le Roux doet en deed. De verscheidenheid ervan! My god! En alles, steeds, met eenzelfde intensiteit.
Nog steeds had ik hem niet ontmoet. Maar alleen me verdiepen in het aanwezige videomateriaal, voedde mijn cellen met een goesting, zoals dat dan heet in het Vlaams, een goesting, om te leven, te spelen, te bewegen
Zo'n tweetal weken voor hij kwam spelen, speelde ik zelf mijn voorstelling 'als handen spreken konden' op het klara4kids festival te antwerpen, in HET PALEIS. Een festival georganiseerd met als intentie klassieke muziek dichter naar kinderen te brengen. Ik had een verhaal gecrederd over een kapitein die op een nacht, midden op zee, naar zijn handen kijkt, die op het roer liggen, en een soort van gebed, een verlangen vanuit zijn hart laat leven : lieve handen! Zeg mij wat jullie liever willen doen dan dit! Laat mij de werkelijke koers zien die ik wil varen. De kapitein wordt pianist.
Ik zat aan een zwarte vleugelpiano op scene, op de grond stonden enkele rekwisieten, wat speelgoed, en de kinderen en volwassenen zaten in een drie kwart cirkel rond mij, heel dicht bij mij, in een grote, witte koepel. Op de koepel werden tekeningen geprojecteerd. Bijvoorbeeld kindertekeningen van verdrietige dolfijnen. Deze tekeningen gingen in elkaar over door een soort van druppeleffect, waardoor het leek alsof de hele koepel bewoog, als water. Ik speelde ondertussen piano een rustpunt in het verhaal. Het had iets magisch om ondertussen hier en daar een kindje te horen roepen of fluisteren : kijk daar! Mama! Een golf! Of : een dolfijn! Kijk! Jammer genoeg heb ik hier geen videomateriaal van, alleen een geluidsopname op cd en een foto van het decor vlak voor de voorstelling begon. Ik speelde er vier keer, twee maal per dag, en tijdens de tweede voorstelling dacht ik : ha! Weet je wat?! Ik laat de kinderen met mij mee spelen! Ik ben de kapitein, maar alle andere personages uit het verhaal, creeer ik samen met hen, op de speelvloer. Dus zodra dit idee in mij opkwam, uitte ik het : weet je wat, zei ik, ik zoek iemand die wil spelen. Wie heeft er zin?
Het enthousiasme was à enorm. Spontane gesprekjes, filosoferend, vaak, groeiden uit dit openen van de geslotenheid. En ik genoot ervan!Dit moment, het moment waarop ik ha! dacht, tijdens het spelen zelf, en daar onmiddellijk naar handelde, is mij altijd bijgebleven. Het crederde leven, werkelijk leven, een aangename openheid, en de kinderen voelden zich op hun gemak, een met mij. Het ging niet om goed spelen, het ging om samen zijn, credren!
Dit is een van de vele handelingen, daden, creaties, werkwijzes, waarin ik mij verbonden voel met de wijze waarop Francois le Roux werkt. Al zijn we natuurlijk verschillend van elkaar, bewandelen we andere wegen, met hem communiceren en mij verhouden tot zijn werk, maakt de grond waarop ik wandel, de grond waaruit spontane ideen ontstaan, de ha! alleen maar sterke
Afrikaanse musikant:
"meer real" (Clotilde Vermaak, Kaapstad) | 90725
Ek kan net noem dat jou aard van uitdrukking ""beyond belief"" is
En tog is dit so waar, so ""real""
Meer ""real"" as wat ons Valiants, Smitte, Chameleons, Kombuise, de Priesters en Fokops is
Jy het 'n ""showman allure"" gegrein in jou
Maar jy vertoon nie daaromheen nie
Jy vertoon, openbaar jou ware self
En so maak jy die ervaring van die gehoor ook ""genuine""
Jy ""escape"" nie
Jy sweep nie mense op na 'n ""never-neverland"" nie
Jy maak nie van ons emosies ""candy floss"" nie
Jy bring ons tot in die binnekring van onsself
Jou musiek is kwaliteit en meesterlik
Nie dat ek die een is wat kwaliteit of meesterskap bepaal nie
Ek weet tog as ek in die ""presence"" van iets groots en wonderliks is
Let my voice
be heard (letter from a the Brookfield World Voices Choir member) | 80220
Hi. I am a student of Ms. Hunter's Brookfield World Voices Choir it's my first year and things have been pretty rocky for me. I was still trying to delve into my inner-self and try to find out who I was and who I wanted to be. I felt pressured to fit societies stereotypes about my being Asian and having a totally different cultural and ethical background. When I watched your performance in Dec. 2007, I was absolutely astounded. I realized that life isn't about fitting in; it's about allowing your true characteristics to shine through and let the soul do as it wishes at some points in life. I realized at quite a young age that I had the vocabulary beyond that of a "normal" child; whatever that meant. I thank you so much for being who you are. I had finally found someone who could be serious, humorous and crazily-wicked all at the same time. I love being who I am and you have helped me realize that it's not always about the expectations of others. And now I let my voice be heard in three different languages that I have a pretty good working knowledge of. It's thanks to you that I allow myself to remain as I would like to be seen. People are finally noticing that my knowledge can also be beneficial to them. Thank you so much.And I would like to add that we, the Brookfield World Voices Choir, are truly grateful for all that you do and sincerely thank you for giving us a copy of your song, ""Beautiful Land"". It's very expressive and so emotional, I can actually feel it all wash over me. That's the effect that your music has. Once, again, thank you so much.
'n gedig (Marlene
van Heerden, Pretoria) | 41107
Jy smelt met jou tjello
Tot passie
Een waarheid
En kyk en kyk
Die mooi
Van eenheid
In jou hand spier bloed senuwee
Wese, kop hart siel
Is 'n mooi
Wat mens verstom
Vry mens
Ver swerwer
Los gemaak
Van boksies
Reels
Mensgemaakte oordele
Vlieg jy ver
Wyd
Saai jou talente
Besprinkel
Jou musiekoffergawe
Vir almal
Wat fynproe kan waardeer
Te ontvang
Swerf mooi
Mense wat jou hart sien
Is geseend
Die wat nie
Het jammerlik
'n groote kunstenaar mens mens gemis
Marie: "Dis
wat hy doen" (my suster oor my kleintyd) | 41102
As jy vier is en jou boetie is drie, en hy speel met altwee hande oral oor die klavier vrolike stukke, dan is daar niks snaaks daaraan nie. Ek het geluister en geloer, maar het nooit eers gewonder hoekom ek stukkie vir stukkie uit boeke saam met my ma moet sit en leer om klavier te speel nie. Want dis Francois, en dis wat hy doen. Hy is drie en hy tokkel met al tien vingers klanke wat sin maak.
Toe ek nege was en my boetie is sewe, het ek dikwels geluister hoe hy roep, ""ma, watter toonaard wil jy he?"", of, ""hartseer of bly, vinnig of stadig?"". En dan het ek ewe krities gesit en luister of hy haar aanwysings volg. Om 'n stuk te improviseer wat stadig in b-mol mineur begin en vrolik in f-kruis majeur eindig, wel, ek het ook geweet wat die toonaarde en vinnig en stadig in musiek beteken. En wee hom as dit nie uitwerk nie. Maar dit het altyd uitgewerk en dit was altyd baie baie mooi. Ek kon nooit genoeg luister nie. Want dis Francois, en dis wat hy doen. Hy is sewe en hy kan enigeiets, volgens enige aanwysing improviseer.
Hy was so agt of nege toe speel hy elke sondag in die kerk, sonder boeke. Hy loer net in die gesangboek na die wysie. En sy musiek het gedawer, twee hande en twee voete. Die orrelspeel het goed betaal en hy het baie spaargeld gehad en groot goed gekoop, soos 'n tafeltennistafel wat kan opvou en wiele het. En hy kon tjello speel sommer so, gewoon goed genoeg om alleen saam met 'n groot orkes in Wits se konsertsaal te speel. Daai aand het my keel toegetrek, want se nou maar hy maak 'n reuse flop? Maar hy het nie. Want hy is Francois, en hy kan sommer net al die dinge doen.
En hy was net Francois vir my, franna. Ons het vreeslik baie gespeel. Hy was die skoolhoof, ek die juffrou, en ons twee kleiner boeties die leerlinge. En ons het alles gedoen, van lesse voorberei, toetse gee en merk, pakslae en strafwerk uitdeel, en pouse hou, tot tee in die personeelkamer drink, boeke stempel, en personeelvergadering. Ons het ook baie baklei. Soos wat my eie kinders nou baklei, en alle ander boeties en sussies regoor die wereld baklei. Soms het hy gewen, soms ek. En baie keer het hy liewer met die kleiner boeties gespeel. Hy het vir hulle name uitgedink, iets soos wenko (Johan) en pierra (Pierre) en hulle het hulle eie taal gehad, awweliesollies-kabadies-kiendendos.En deur al die jare was hy net goed. Goed met sy skoolwerk, goed met musiek, goed in die Voortrekkers, goed in die kunswedstryde, goed by die huis, ma se goeie regterhand. En 'n poel kragtige, uiters kreatiewe towerstroop het diep binne-in hom gebroei. Die poel het baie baie diep geword want dit het net bietjie vir bietjie uitgekom. Die poel het 'n deksel van goedheid gehad wat heel stewig was, vervaardig binne die goeie Afrikaanse samelewing, waar goedheid moes heers, nie wilde poele vol stroop nie.
Toe, soos die towenaar se leerling wat per ongeluk die verkeerde towerspreuk se en die hele pot towerbrousel onophoudelik laat oorborrel, het Francois se diep poel, wat intussen ook breed en lank geword het, oorgeborrel. Tonne energie, nuwe idees, 'n nuwe lewensstyl, 'n ander manier van konsert hou, 'n lang lys van kreatiewe dinge, suiwer gekristaliseer deur lang jare se gekontroleerde brou, alles het begin uitkom. So het dit vir my gevoel en gelyk. Dit was ongelooflik. Dit was ook o, so hard en anders. Dit was Francois, en dit was wat hy gedoen het.
En nou is hy die HA!Man, of altans, hy was dit nog altyd maar het nou uiteindelik sy naam erens in die groot diep poel ontdek. Hy was nog altyd die HA!Man, die een wat HA! en dan borrel die kreatiwiteit oor. En as dit oorborrel se hy HA! en hy dink nogiets uit. En HA! se hy weer, en gaan aan, HA!HA!HA!HA!
Ongelukkig is ek nou baie ver van hom, die Atlantiese oseaan se diagonale afstand le tussen ons. Die HA!Man-briewe hou my op hoogte van die HA!-frekwensie, en die gewig van die HA!s. Die verspreiding van die HA!s lyk goed, die HA!-opbrengste al hoe beter, en die reikwydte en diepte van die HA!s word al hoe meer en groter. Dis goed, ek is lus om te se, HA!, het mos geweet. Want dis Francois. En dis wat hy doen
Ode to AHA! (Thierry Alban Revert, Johannesburg) | 10127
(The "ode" is an old form of poetry, when people had to express their daily lives using a different language.)
I did not see Francois's performance since a long time, but it seems that he is inspired by some sort of inner force, who commands him to do what he does.
Indescriptible, because the same ( it is never the same , but.... ) performance, will provoke different feelings, in the soul of the same spectator, each time .
Complicated , do you say?
Intellectual?
No all the contrary , it so simple, so physical.
Primal.
The sort of renaissance of birth, a renewal of the Big Bang, the Creation without the knowledge of it.
Between sculpture and dance.
An insight into the beginning
An end which never starts.
Imagine or see a feather flying, like an autumn leaf in the wind.
No expectation, no destination, only a presence that we guess without understanding.
I could write pages of this, because there is no existing language to express Francois's presence. Francois is unique, like all of us, plus the courage to show his uniqueness, almost naked, raw, pure.
Well, the Ah!man, could become the Ha!man, no one will notice, until we take care of enacting Francois's statement of eternal childhood.